امنیت همواره یکی از نیازهای اساسی انسانها بوده و خواهد بود. معمولا یکی از نگرانیهای همیشگی افراد در تامین امنیت منازل مسکونی، اداری و تجاریشان میباشد. امنیت ساختمانهای مسکونی میتواند از دیدگاههای مختلفی مورد توجه قرار گیرد. تامین امنیت در خانه هوشمند از لحاظ جلوگیری از سرقت، ایمنی تجهیزات، مانیتورینگ کودکان و سالمندان، کنترل عملکرد اشیا هوشمند، امنیت نرم(سایبری)، حفظ حریم خصوصی افراد و … مورد توجه قرار میگیرد. یکی از از اهداف بوجود آمدن ساختمانهای هوشمند ایجاد حس آرامش و آسایش برای ساکنین میباشد. بنابراین ضرورت تامین امنیت یکی از مباحث مهم و پرچالش در خانههای هوشمند میباشد. افزایش تعداد ساختمانهای هوشمند و همچنین تجهیزات اینترنت اشیا، نیاز به توجه بیشتر به مباحث امنیتی را موجب گردیده است. در این مقاله به تامین امنیت در خانه هوشمند از زوایای مختلف خواهیم پرداخت.
سیستمهای حفاظتی در خانههای هوشمند
امروزه وجود دوربینهای امنیتی، درب و قفلهای هوشمند، حسگرهای حرکتی و تجهیزات تشخیص چهره در خانههای هوشمند تبدیل به یک ضرورت گردیده است. تامین امنیت فیزیکی خانههای هوشمند میتواند جلوی ورود افراد غیرمجاز و سارقان را بگیرد. خانههای هوشمند امروزی با کمک حسگرهایی که دارند، هر زمان احساس کنند که هیچ سکنهایی در خانه نمیباشد سیستمهای امنیتی را فعال میکنند و دربهای ورودی را به صورت خودکار قفل میکنند. سیستمهای حفاظتی اگر تشخیص بدهند فرد غیرمجازی وارد ساختمان شده تمامی قفلهای امنیتی را فعال کرده و جلوی خروج سارقان از ساختمان را می گیرند. سپس با فرستادن آلارمهای به اداره پلیس، سارقان را به پلیس تحویل میدهند.
چنین سیستمهایی با استفاده از حسگرهای تشخیص چهره ساکنان منازل را شناسایی میکنند و برای آنها درب ورودی را بازکرده، سیستمهای روشنایی و سرمایشی/گرمایشی را فعال میکنند. حتی چنین سیستمهایی با توجه به زمان بیدار شدن افراد ساکن در خانه برای آنها قهوه آماده میکنند(با ارسال سیگنال به قهوهجوش هوشمند).
کنترل ایمنی تجهیزات در خانه هوشمند
اشیای هوشمند برای بهبود وضعیت زندگی افراد ساکن در خانههای هوشمند بوجود آمدهاند. امّا در برخی از مواقع عملکرد نادرست اشیای هوشمند میتواند موجب بروز حوادث یا خساراتی شود. در یک خانه هوشمند شاهد حضور انواع اشیا هوشمند هستیم. از یخچال هوشمند، سیستمهای روشنایی، سیستمهای گرمایشی/سرمایشی، پردههای برقی، دربهای هوشمند،کلید هوشمند، دستیارهای صوتی و انواع حسگرهای محیط تا سیستمهای صوتی و تصویری هوشمند را میتوان در یک خانه هوشمند یافت. اتومات بودن و فعال شدن خودکار این تجهیزات میتواند چالشهای جدیدی را بوجود آورد. برای کنترل امنیت خانه هوشمند بایستی به تمامی این تجهیزات هوشمند توجه داشت و راهکاری را برای کنترل عملکرد آنها در نظر گرفت. یک سیستم امنیتی بایستی بتواند عملکرد اشیای هوشمند را به خوبی کنترل کند و درصورتیکه اشیای هوشمند دچار مشکلی شدند کنترل آنها را برعهده گرفته و از بروز حوادث ناگوار جلوگیری نماید.
بهبود امنیت در خانه هوشمند با مانیتورینگ کردن کودکان و سالمندان
کودکان و سالمندان در منازل مسکونی با خطرات مختلفی مواجه میشوند. یکی از وظایف خانههای هوشمند کنترل و پایش وضعیت چنین افرادی در موقعیتهای مختلف میباشد. خطر سقوط، خروج از منزل، دستزدن به تجهیزات خطرناک و… از جمله مواردی است که کودکان و سالمندان(افراد دارای آلزایمر) را تهدید میکند. یک سیستم امنیتی مستقر در خانه هوشمند بایستی برای تمامی این موارد راهکاری داشته باشد.
امنیت سایبری(امنیت نرم) خانه هوشمند
تجهیزات اینترنت اشیا قدرت خود را از تبادل اطلاعاتی که در بستر شبکه اینترنت انجام میدهند بدست میآورند. شبکه اینترنت به طور پیشفرض ناامن است و دارای چالشهای مختلف امنیتی میباشد. با ورورد تعداد زیادی از اشیای هوشمند به شبکه اینترنت مباحث امنیتی بسیار حساستر و خطرپذیرتر میشوند. تامین امنیت سایبری یک خانه هوشمند از مباحثی است که یک سیستم حفاظتی بایستی به کنترل آن بپردازد. در صورتیکه نفوذگران و مهاجمین بتوانند به شبکه اینترنت اشیا نفوذ پیدا کنند، خواهند توانست اشیای مختلف را به کنترل خود در آورند و از آنها برای دسترسی به اهداف شوم خود استفاده کنند.
امنیت سایبری در یک خانه هوشمند از موضوعات مهم است، زیرا هرگونه نقص در آن میتواند موجب آسیبپذیریهای فیزیکی شود. حفظ حریم خصوصی افراد نیز از جمله مواردی است که در محدوده امنیت سایبری قرار میگیرد. افشای مسائل شخصی افراد که در محدوده خانه هوشمند صورت میپذیر اعتماد به چنین ساختمانهایی را به شدت کاهش میدهد. باید توجه داشت هرگونه نقض حریم خصوصی میتواند امنیت فیزیکی افراد و خانه هوشمند را دچار مشکل نماید.
مزایای افزایش امنیت در خانه هوشمند
- کنترل سادهتر تجهیزات هوشمند
- کاهش خطرات محیطی
- نظارت کامل بر تجهیزات هوشمند
- مانیتور کردن درستی حسگرهای محیطی و تعویض به موقع حسگرهای خراب
- کنترل ارتباطات بین اشیای هوشمند
- امکان تدوین سناریوهای مختلف برای شرایط گوناگون
- امکان کنترل از راهدور ساختمان با ضریب امنیتی بالا
- کنترل مصرف انرژی در تجهیزات مختلف
پیادهسازی امنیت در خانه هوشمند
استفاده از خانه هوشمند میتواند مزایای بسیاری را برای استفادهکنندگان به همراه آورد. اما باید توجه داشت که قبل از استفاده از چنین ساختمانهایی بایستی تمامی زیرساختهای مرتبط با آن را بوجود آورد. تامین امنیت در خانه هوشمند از موضوعاتی است که بایستی مدنظر قرار گیرد و تمامی شرایط و احتمالات را برای نقض امنیت در خانههای هوشمند در نظر گرفت تا سواستفادهکنندگان نتوانند مخل امنیت و آرامش استفادهکنندگان از ساختمانهای هوشمند شوند.