مفهوم شهرهای هوشمند یا Smart Cities در چند سال اخیر گسترش بسیاری یافته است. شهرهای آینده، شهرهای کاملا مکانیزه هستند که تمامی فعالیت‌های شهری در آن‌ها هوشمندانه پیش خواهد رفت. شهر هوشمند با حکمرانی هوشمند (Smart Governance) ارتباط مستقیم دارد.در حکمرانی هوشمند، مسئولان شهری بایستی نسبت به مسائل شهر پاسخگو باشند و چالش‌های مختلف را به صورت شفاف با مردم در میان بگذارند.
در حکمرانی شهری به دنبال پیاده‌سازی یک نظام یادگیری اجتماعی هستیم. یادگیری هوشمند به مدیران شهری کمک می‌کند تا امکان فرهنگ‌سازی شهری را در اختیار داشته باشند. در چنین محیطی مردم هم می‌توانند به مدیران شهری اطمینان کنند چرا که همه فعالیت‌ها به صورت شفاف انجام خواهد شد.
کاربرد حکمرانی هوشمند در جوامع امروزی
دولت هوشمند بستری برای مدیریت صحیح شهری می‌باشد. تمامی سرویس‌هایی که در یک شهر هوشمند ارائه می‌گردند بایستی از کانال حکمرانی هوشمند به مردم عرضه گردند. حکمرانی هوشمند میزان مشارکت مردم را در فعالیت‌های مختلف افزایش می‌دهد و باعث کاهش هزینه‌های مدیریت شهری می‌شود.
هماهنگی میان سازمان‌ها و اجزای مختلف در یک دولت باعث می‌شود تا کیفیت خدمات مختلف افزایش یابد و امکان تحقق اهداف یک کشور در سطح کلان افزایش پیدا کند. مهمترین کاربردهای حکمرانی هوشمند عبارتند از:
حکمرانی هوشمند در شهر هوشمند
- اتوماسیون‌سازی فرآیندهای کسب و کار
- سهولت در تراکنش‌های بانکی، با استفاده از ابزارهای الکترونیکی و آنلاین
- توسعه شبکه‌های ارتباطیبا استفاده از ICT
- ارائه سیستم‌های اطلاعاتی جامع و یکپارچه
- تحقق دولت الکترونیک و تسریع امور دولتی
مدل‌های ارتباطی دولت با مردم
هدف از دموکراسی، پایه‌گذاری یک حکومت آرمانی و کامل است. امّا وجود فساد، سیاست‌های ناعادلانه و مدیریت نادرست دولت باعث می‌شود تا مردم اعتماد خود را به دولت‌ها از دست بدهند. حکمرانی هوشمند قصد دارد با ایجاد یک فضای مشارکتی و با کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات، همکاری میان مردم و دولت را بهبود بخشد. یک دولت می‌تواند از ۴ مدل زیر برای تقویت ارتباطات بهره ببرد:
۱- الگوی دولت-مردم(Government to Citizen)
۲- الگوی دولت-کسب و کارها(Government to Business)
در این الگو دولت برای تسهیل رشد اقتصادی ارتباطات خود را با شرکت‌ها و نهادهای تجاری تقویت می‌نماید. شرکت‌ها نیز دانش و اطلاعات خود را درباره قوانین و تسهیلات تجاری تقویت می‌نماید.
۳- الگوی دولت-دولت(Government to Government)
در این مدل ارتباطات بین سازمان‌های دولتی مدنظر قرار می‌گیرد و سعی در ایجاد بستری شفاف و بدون فساد با کمک ابزارهای فناورانه می‌شود.
۴- الگوی دولت-کارمندان(Government to Employee)
در این مدل دولت با کارمندان شرکت‌ها ارتباط برقرار کرده و سعی می‌شود تا وضعیت خدمات تامین اجتماعی، حقوق کارکنان، وام‌های بانکی، برنامه‌های پزشکی-سلامت، بازنشستگی و رفاه اجتماعی کارکنان از طریق بستر آنلاین انجام پذیرد.
مزایای حکمرانی هوشمند
جامعه هوشمند و مردم هوشمند
حکمرانان می‌توانند با هوشمندسازی فرآیندهای شهری، مزایای بسیاری را برای شهروندان خود به همراه آورند. این مزایا عبارتند از:
- افزایش مشارکت شهروندان در تصمیم‌گیری های کلان شهرها
- بهبود کارآیی و بهینه‌سازی مصرف منابع
- پاسخگوشدن مسئولان
- شفافیت فرآیندها و افزایش اعتماد مردم به مسئولین
- قانونمندی شهروندان
- بهبود عدالت اجتماعی
- پیشبرد برنامه‌های شهری
- تمرکز زدایی و توزیع امکانات
دولت هوشمند اقدامی است که می‌تواند موجب رضایتمندی تمامی اجزای حاضر در یک جامعه شود. رشد جمعیت در کلان شهرها و وجود بحران‌های گوناگون مدیران و دولتمردان را به سمت هوشمندسازی در همه ابعاد و ارکان جامعه سوق داده است. ایران به عنوان یک کشور رو به رشد از لحاظ جمعیتی و اقتصادی، نیاز بسیاری دارد تا به این مقوله ورود پیدا کند. ایجاد زیرساخت‌های هوشمندسازی یکی از مهمترین اقداماتی است که مسئولین باید به آن توجه ویژه‌ای بنمایند.
