هوشمندسازی مدارس ، راهی برای توسعه پایدار

مدرسه هوشمند یا کلاس هوشمند اصطلاحی است که در چندسال اخیر در جامعه رواج یافته است و مدیران بسیاری به دنبال هوشمندسازی مدارس خود می‎باشند. وجود تکنولوژی‎های مدرن باعث شده تا بتوان امکانات مختلفی را به یک مدرسه افزود و با کمک این تکنولوژی‎های آموزشی به دانش‎آموزان در یادگیری بهتر مفاهیم کمک کرد. امّا سئوال مهم  اینجاست که  چه مدارسی را می‎توان هوشمند نامید و مدارس هوشمند بایستی دارای چه امکاناتی باشند؟ در این مقاله قصد داریم به طور مفصل به این موضوع بپردازیم.

از حدود ۱۰۰ سال پیش که مدارس جدید در ایران تاسیس شدند و بساط مکتب‎خانه‎های سنتی برچیده شد، مدارس در ایران شامل تعدادی نیمکت، یک تخته سیاه، میز معلم، پنجره و درب ورودی می‎شدند. امّا با ورود تکنولوژی های صوتی و تصویری و فناوری‎های نوینی همچون کامپیوتر، اینترنت و ویدئوپرژکتورها شاهد تغییرات اساسی در مدارس و نحوه تدریس معلمین بوده‎ایم. با ورود اینترنت اشیا، هوشمندسازی مدارس شکل جدیدتری به خود گرفته است و تدریس تعاملی جای تدریس سنتی را گرفته است. استفاده از فایل‎های پی‎دی‎اف و الکترونیکی ارزان‎قیمت به سرعت جایگزین کتاب‎های کاغذی گردید. کتابخوانهای الکترونیکی(نظیر کتابخوان آمازون) و سیستم‎های آنلاین آموزشی توانسته‎اند به سرعت جایگاه خود را در مدارس پیشرفته بیابند.

مدرسه هوشمند چیست؟

مهمترین دغدغه در هر کشوری، آموزش و ارتقاء توانایی‎ها و مهارت‎های نیروهای انسانی در آن جامعه می‎باشد. نیروهای توانمند در هر جامعه‎ای می‎توانند عملکرد بهتری داشته باشند و در شرایط پیچیده بهترین و خلاقانه‎ترین تصمیمات را بگیرند. از همین‎رو کارشناسان آموزشی، همواره به دنبال ارتقاء شیوه‎های آموزشی هستند. ایجاد جذابیت در شیوه‎های آموزشی باعث می‎شود تا بتوان یادگیری را بطور پیوسته و با مشارکت بالاتری به همه افراد جامعه انتقال داد.

مدارس هوشمند رویکرد جدیدی از مدارس سنتی می باشند که با استفاده از فناوری‎های جدید به دنبال بهبود یادگیری در افراد می‎باشند. امروزه با انقلاب اینترنت، حجم زیادی از اطلاعات در اختیار دانش‎آموزان می‎باشد. یک نظام آموزشی پویا بایستی بتواند اطلاعات را به صورت دسته‎بندی شده در اختیار دانش‎آموزان قرار دهد تا اهداف آموزشی تحقق یابد و دانش‎آموزان آمادگی لازم برای ورود به زندگی مستقل و شروع فعالیت‎های شغلی خود را پیدا کنند. در قرن ۲۱ یک نظام آموزشی برای تحقق هدف فوق ناچار به استفاده از هوشمندسازی مدارس خواهد بود.

اهداف هوشمندسازی مدارس

یک مدرسه هوشمند دارای اهداف مدوّنی می‎باشد. چنین مدارسی به دنبال تقویت خلاقیت و نوآوری برای رشد همه جانبه دانش‎آموزان می‎باشند. تربیت نیروی متفکر و آشنا به تکنولوژی‎های نوین تنها با کمک شیوه‎های جدید یادگیری امکان‎پذیر خواهد بود. مهمترین اهداف هوشمندسازی مدارس عبارتند از:

1. یادگیری مستمر و همه جانبه
2. ارزشیابی مستمر از میزان یادگیری دانش‎آموزان
3. آموزش در شرایط کاری و محیط زندگی شبیه‎سازی شده
4. افزایش دانش و تولید علم
5. بهبود درک و شناخت مسائل توسط دانش‎آموزان
6. افزایش قدرت تفکر و هوش اکتسابی
7. افزایش مهارت کاربردی در دانش‎آموزان و امکان انتقال تجارب واقعی به آنها
8. آموزش تفکرمحور
9. جهان شمول شدن آموزش با کمک سیستم‎های آنلاین و فراگیر
10. افزایش مشارکت عوامل انسانی در چنین مدارسی
11. یادگیری ۷۲۴ (هفت روز هفته، ۲۴ ساعت و هر جایی می‎تواند بستری برای آموزش و فراگیری باشد).

هوشمندسازی مدارس، ابزاری برای تحول در فرهنگ آموزشی

مدرسه هوشمند یک مفهوم گسترده و جامع می‎باشد. تنها تغییر در ظاهر ابزارهای آموزشی و فرآیندهای یادگیری را نمی‎توان هوشمندسازی دانست. برای هوشمندی واقعی یک مدرسه بایستی فرهنگ سازمانی و آموزشی در بین دانش‎آموزان، اولیاء، معلمان و مسئولین ارشد آموزشی تغییر کند. یک دانش‎آموز در مدرسه هوشمند می‎تواند هم نقش یاد دهنده(معلم) را داشته باشد و هم نقش یاد گیرنده(دانش‎آموز) را برعهده گیرد. در چنین مدرسه‎ای یک سرفصل مشخص برای تدریس وجود ندارد بلکه شرایط دانش‎آموزان و نیازهای آن‎ها، سرفصل‎های درسی را ایجاد می‎نماید.

در یک Smart School بایستی با استفاده از فناوری‎های نوینی هم‎چون انترنت اشیا، ذخیره‎سازی داده، داده پردازی، مدیریت داده‎های حجیم، یادگیری عمیق، متن کاوی، هوش مصنوعی و … به نیازهای دانش‎آموزان پی برد و بهترین محتواها را برای ارائه به آن‎ها آمادن نمود.

تجهیزات مورد نیاز برای هوشمندسازی یک مدرسه

برای این‎که یک مدرسه معمولی را به مدرسه‎ای هوشمند تبدیل نماییم، نیاز است تا یک سری از ابزارها و تجهیزات را تهیه کنیم. این تجهیزات عبارتند از:

• ویدئوپرژکتور
• بردهوشمند
• کیت‎های هوشمند
• پرده نمایش سقفی
• قلم هوشمند
• رایانه و لپ‎تاپ
• کتابخوان‎های الکترونیک
• نرم‎افزارهای آموزشی هوشمند
• انواع تجهیزات آزمایشگاهی نظیر میکروسکوپ‎ و تلسکوپ‎های دیجیتال
• وب سایت‎های آنلاین و LMS های آموزش آنلاین
• اپلیکیشن‎های موبایلی و نرم‎افزارهای ارتباط با اولیا
• شبکه‎های اجتماعی دانش‎آموزی/انجمن‎های آنلاین علمی
• دستگاه‎های حضور/غیاب هوشمند
• حسگرهای محیطی برای کنترل رفتار دانش‎آموزان و شناسایی ضعف‎های آن‎ها
• تجهیزات شبکه کامپیوتری(مودم و سوئیچ‎ها) برای اتصال لپ‎تاپ‎ها و کتابخوان‎های دانش‎آموزان به شبکه محلی(LAN)و اینترنت

ارزیابی هوشمند دانش‎آموزان و معلمان

امروزه در اکثر نقاط دنیا، آزمون‎های سنتی و ورقه‎ای دیگر جندان مرسوم نمی‎باشند. بلکه کارشناسان آموزشی به دنبال ارزیابی تاثیر یادگیری بر عملکرد دانش‎آموزان می‎باشند. از همین‎رو ارزیابی هوشمند دانش‎آموزان در مدارس دنبال می‎شود. از دیگر سو، مدیران آموزشی با کمک سیستم‎های مدیریت هوشمند مدارس می‎توانند عملکرد و کارآیی معلمان و مربیان را در سیستم آموزشی بسنجند. چنین سیستمی می‎تواند به سادگی نواقص و ایرادات را به مدیران گزارش دهد. امروزه شرکت‎های بزرگی به ساخت سایت‎ها و نرم‎افزارهای مدیریت آموزشی اقدام کرده‎اند. چنین سایت‎هایی می‎توانند تمامی نیازهای یک مدرسه هوشمند را برآورده نمایند.

مزایای هوشمندسازی مدارس

1. کاهش هزینه‎های جاری مدرسه، خانواده(عدم نیاز به خرید اقلام مصرفی نظیر ماژیک، خودکار و کاغذ)
2. امکان مدیریت نیروی انسانی و زمان افراد
3. استفاده از محتوای آنلاین در هر کجا و هر زمان
4. امکان تربیت نیروی انسانی ماهر و متفکر
5. مدیریت ساده و آنلاین کلاس و مدرسه توسط مسئولین آموزسی و حتی خانواده‎ها
6. امکان ارزیابی آنلاین دانش‎آموزان
7. ارتباط ساده مدارس با اولیاء
8. تقویت خودآموزی و جستجوی علمی در بین دانش‎آموزان

نمایندگی‎های هوشمندسازی مدارس

هم‎اکنون شرکت‎های بسیاری به ارائه خدمات هوشمندسازی مدارس می‎پردازند. بردهای هوشمند، سیستم‎های حضور و غیاب، کتبخوان‎ها، لپ‎تاپ‎ها و تبلت‎های دانش‎آموزی، دوربین‎های امنیتی و حسگرهای محیطی از جمله مهمترین تجهیزات سخت‎افزاری ارائه شده توسط این شرکت‎ها می‎باشد. سایت‎های آنلاین، LMS های آموزشی، اپلیکیشن مدرسه هوشمند، سامانه‎های هوشمندسازی مدارس، بازی‎های آموزشی، سایت‎های برگزاری وبینار و سایر اپ‎های موبایلی جزئی از خدمات نرم‎افزاری ارائه شده در حوزه هوشمندسازی می‎باشند. شرکت‎های زیر به عنوان مطرح‎ترین نمایندگی‎های هوشمندسازی مدارس محسوب می‎شوند:

1. شرکت فناور
2. رایان اندیشه
3. مدرسه هوشمند
4. شرکت هوش‎مصنوعی لیان
5. سایت هوشمندسازی مدارس

مدرسه هوشمند به عنوان یک ابزار مهم برای توسعه و پیشرفت کشورهای جهان سوم محسوب می‎شود، بنابراین بایستی هر چه سریع‎تر به مباحث آموزش و ارتقاء مهارت دانش‎آموزان به عنوان یک نیروی انسانی که آینده ایران عزیزمان را خواهد ساخت، توجه و اهتمام ورزید.