قرارداد های هوشمند بوسیله بلاک‎چین

قرارداد هوشمند یک پروتکلی است که هدف آن بهبود در قراردادها با امکان ایجاد تراکنش‎های بدون واسطه می‎باشد. تراکنش‎هایی که در یک قرارداد هوشمند وجود دارند به سادگی قابل پیگیری و راستی‎آزمایی هستند. این قراردادها غیرقابل برگشت هستند، به همین دلیل نمی‎توان آن‎ها را به سادگی تغییر داد. همین موضوع باعث تقویت امنیت چنین قراردادهایی می‎شود. این نوع از قرردادها از دهه ۹۰ میلادی و با توسعه شیوه‎های نوین رمزنگاری رایج شدند. با ظهور فناوری بلاک‎چین قراردادهای هوشمند شکل رایج‎تری پیدا کردند. در واقع رمزارزها(بیت‎کوین) نوعی از قرارداد هوشمند می‎باشند. رمزارز اتریوم (Ethereum) امکان ایجاد قراردادهای هوشمند را در بستر بلاک‎چین و با امنیت کامل فراهم می‎آورد.

ماهیت قرارداد هوشمند (Smart Contract)

قرارداد یا توافق از سالیان دور یک واژه آشنا بین انسان‎ها بوده است. در قرارداد طرفین برروی موضوعاتی توافق می‎کنند و سعی می‎کنند تمامی موارد مهم در انجام یک رویه کاری را در قالب ماده‎ها و تبصره‎ها بیاورند. هر قراردادی دارای یک موضوع و حداقل دو طرف می‎باشد. ارزش قرارداد به تعهد طرفین به انجام یک سری وظایف می‎باشد و معمولا ضمانت‎های اجرایی مختلفی را برای درست انجام شدن قرارداد تعیین می‎کنند.

معمولا در قراردادهای سنتی افراد واسط نقش نظارت بر اجرای درست قرارداد را برعهده دارند. همچنین واسطه‎هایی برای داوری و قضاوت در موارد اختلافی تعیین می‎شوند.اختلاف‎نظر در بین طرفین یک قرارداد امری طبیعی محسوب می‎شود. یک قرارداد سنتی هر چند هم کامل باشد و تمامی موارد در آن لحاظ شده باشد، امکان ایجاد اختلاف‎نظر در آن بسیار زیاد خواهد بود. داورها در قراردادهای سنتی از خطا و اشتباه مصون نیستند. از همین‎رو محققان به سراغ ارائه شیوه‎‌های جدیدتری از قراردادها رفته‎اند.

امروزه قراردادهای هوشمند به عنوان یک راهکار برای حل مشکلات قراردادهای سنتی مطرح شده‎اند. تکنولوژی بلاک‎چین یک ویژگی بسیار مهم دارد و آن‎هم غیرمتمرکز بودن می‎باشد. قراردادهای هوشمند با استفاده از بلاک‎چین می‎توانند از این ویژگی بهره ببرند. غیرمتمرکز بودن باعث می‎شود تا واسطه‎ها حذف شوند و امکان تغییر و تقلب در داده‎های قراردادها وجود نداشته باشد. بنابراین طرفین یک قرارداد می‎توانند به یکدیگر  اعتماد کنند.

قرارداد هوشمند چیست؟

یک قراردادهوشمند، برنامه‎ایی کامپیوتری است که بر بستر بلاک‎چین و با سرعتی بالا اجرا می‎شود. با توجه به اجرا شدن قراردادهای هوشمند بر بستر بلاک‎چین امکان ایجاد تغییر در آن‎ها وجود ندارد. امنیت بالای بلاک‎چین باعث می‎شود تا طرفین یک معامله با خیالی آسوده وظایف خود را انجام دهند و در صورتی‎که طرف مقابل تعهدات خود را انجام ندهد به سادگی قابلیت اثبات و دریافت خسارت وجود داشته باشد.

کاربردهای قرارداد هوشمند

یک قرارداد هوشمند می‎تواند در کاربردهای مختلفی مورد استفاده قرار گیرد. مهمترین کاربردهای قرارداد هوشمند عبارتند از:

1. انتخابات
2. موسسات مالی و بانک‎ها(فین تک)
3. بیمه‎ها
4. دولت‎ها
5. املاک
6. رسانه‎ها
7. ثبت و اسناد
8. خدمات بهداشتی و سلامت الکترونیک
9. مدیریت زنجیره تامین
10. حق مالکیت معنوی
11. خودروهای خودران و تجهیزات اینترنت اشیا
12. استفاده از خدمات ابری نظیری SaaS ، PaaS و IaaS

نقش بلاک‎چین و اینترنت اشیا در Smart Contract

هر کجا که صحبت از بلاک‎چین می‎شود، اینترنت اشیا(Internet of Things) نیز نقش کلیدی پیدا می‎کند. در قراردادهای هوشمند نیز این دو تکنولوژی می‎توانند در کنار یکدیگر مورد استفاده قرار گیرند. مثلا فرض کنید درب هوشمندی خانه‎ایی که مستاجر آن تعهدات خود نسبت به مالک در قرارداد هوشمند را نقض کرده است دیگر هرگز برای مستاجر گشوده نخواهد شد و تازمانی‎که اجاره و خسارت دیکرد پرداخت نشود مستاجر به خانه دسترسی نخواهد داشت. مثال دیگری که می‎توان عنوان کرد تجهیزات برقی هوشمندی که به علّت پرداخت نشدن هزینه برق (قرارداد هوشمند یا شرکت برق) به صورت خودکار خاموش می‎شوند و تا زمانی‎که هزینه و جریمه مرتبط با آن پرداخت نشود روشن و فعال نخواهند شد.

قراردادهای هوشمند و اتومبیل‎های خودران

با توسعه صنعت خودروسازی و فراگیرشدن خودروهای اتومات و خودران، نحوه تعامل با چنین خودروهایی چالش‎های بسیاری را بوجود آورده است. آینده تاکسی‎های بدون راننده به بلاک‎چین و قراردادهای هوشمند گره خورده است. یک خودروی خودران به‎وسیله چنین قراردادی به پمپ بنزین می‎رود و سوخت خود را دریافت می‎کند یا یک مسافر سوار یک تاکسی بدون راننده می‎شود و هزینه‎های خود را پرداخت می‎کند.

چگونگی اعتماد به قراردادهای هوشمند

قراردادهای هوشمند باعث صرفه‎جویی در هزینه‎ها می‎شوند چرا که شخص ثالث(واسطه) از این قراردادها حذف می‎شوند و دیگر نیازی به دادرسی و هزینه مرتبط با آن وجود ندارد. امّا سئوال مهمی که ذهن هر خواننده‎ای را به خود درگیر می‎کند این است که چطور می‎توان به قراردادهای هوشمند اعتماد کرد؟ قبل از پاسخ به این سئوال بایستی به ویژگی‎های یک قرارداد هوشمند توجه کرد. یک قرارداد هوشمند دارای ۵ خصیصه زیر می‎باشد:

1. اجرای خودکار
2. اصلاح‎پذیری خودکار
3. تایید خودکار
4. تغییرناپذیر(توسط دیگران)
5. غیرقابل انکار

۵ ویژگی فوق باعث می‎شود تا امکان اعتماد به چنین قراردادهایی افزایش یابد. با توسعه سیستم‎های رمزنگاری و افزایش کارآیی بلاک‎چین اعتماد به قراردادهای دیجیتالی نیز افزایش پیدا می‎کند.

اجرای قراردادهای هوشمند روی رمز ارز اتریوم

اتریوم یک رمزارز است که با استفاده از یک زبان برنامه‎نویسی به نام Solidity امکان پیاده‎سازی کدهای یک قرارداد هوشمند را به کاربران می‎دهد. این کدها در ماشین مجازی اتریوم آپلود و اجرا می‎شوند و به تمامی گره‎های شبکه ارسال می‎شوند. از آنجا که هر تراکنش اتریوم در زنجیره بلوکی ذخیره می‎شود می‎توان به آن اعتماد کرد و در هرلحظه صحت اطلاعات را مورد بررسی قرار داد. ماهیت غیرمتمرکز بودن بلاک‎چین باعث می‎شود تا امکان دست‎کاری اطلاعات به سادگی امکان‎پذیر نباشد.  توزیع سراسری یک زنجیره بلوکی در بین همه گره‎ها شبکه باعث می‎شود تا یک قرارداد هوشمند هرگز گم نشود و توسط طرفین قراردادا انکار نشود. سرعت بالای بلاک‎چین باعث می‎شود تا قرارداد هوشمند از سایر روش‎های رمزنگاری و امضا دیجیتال سریع‎تر و مقرون به صرفه‎تر باشد.

آینده Smart Contract

امروزه انواع مختلفی از قراردادهای هوشمند بوجود آمده‎اند. بنابراین می‎توان برحسب نیاز از هرکدام از این قراردادها بهره برد. یک چنین قراردادهایی ما را از کاغذ بازی‎های مرسوم رها می‎سازد و امکان معاملات جهانی با افراد حاضر در سایر کشورها را فراهم می‎سازد. در واقع استانداردسازی قراردادها یکی از مهمترین مزایای Smart Contracts ها می‎باشد. در حال حاضر ما با انواع مختلفی از قراردادها مواجه‎ایم، این در حالی است که با کمک چنین قراردادهایی، شاهد یک پروتکل یکسان در تمامی قراردادها خواهیم بود. در حقیقت می‎توان گفت که قراردادهای هوشمند، ابزارهایی برای تحقق دهکده جهانی هستند. با گسترش بلاک‎چین و شیوه‎های رمزنگاری سبک و سریع کاربردهای جدّی‎تری برای این قبیل از فناوری‎ها بوجود خواهد آمد. فناوری‎های آینده با استفاده از زیرساخت‎های هم‎چون اینترنت اشیا و بلاک‎چین توسعه خواهند یافت.